Có Cúng Gà trong đêm giao thừa năm Đinh Dậu???
Vì sao lại chọn gà trống hoa để cúng giao thừa?
Từ xa xưa, gà là con vật thường được chọn làm vật cúng tế linh thiêng trong đêm giao thừa. Bởi trong chuyện thần thoại của một số đồng bào dân tộc Việt Nam, từ khi Ngọc Hoàng mới sáng tạo ra mặt đất, nơi đây rất lạnh lẽo và ẩm thấp. Thấy vậy, Ngọc Hoàng bèn sai mười mặt trời ngày đêm chiếu sáng để sấy khô mặt đất. Nhưng tới khi đất đã khô trắng, nứt nẻ rồi mà Ngọc Hoàng quên không thu các mặt trời lại khiến con người và cây cỏ khốn đốn vì nắng hạn.
Khi đó có một chàng dũng sĩ giương cung tên bắn liên tiếp rụng 9 mặt trời để cứu loài người. Mặt trời còn lại sợ quá bay tít lên cao và trốn biệt không xuất hiện nữa. Mặt đất lại trở nên lạnh lẽo tối tăm. Con người và loài vật rủ nhau đi gọi mặt trời trở lại. Nhưng chẳng con nào gọi được, cuối cùng chỉ có chú gà trống khoẻ mạnh cất tiếng gáy vang lừng khiến mặt trời tò mò ngó xuống rồi quên cả sợ hãi hạ thấp dần độ cao, khiến mặt đất lại sáng bừng lên.
Theo đó, đêm giao thừa là đêm trời đất tối tăm nhất, người ta bảo đó là lúc mặt trời ẩn mình sâu nhất. Nhà nhà bảo nhau cùng cúng một con gà trống với hi vọng con gà đó sẽ đánh thức mặt trời chiếu sáng cho đủ đầy ánh nắng cả năm, mang lại mưa thuận gió hòa cho nông nghiệp.
1. Văn: con gà trống có mào ở trên đỉnh đầu và hai cái mào ở dưới nhìn như mũ cánh chuồn của ông tiến sĩ ,biểu tượng cho văn.Theo quan niệm dân gian, con gà trống hội tụ đủ 5 đức tính mẫu mực của một con người mà đặc biệt là người đàn ông cần có. Họ cúng gà trống là cầu mong con cháu sau này được hưởng những đức tính đó:
2. Võ : cựa gà trống là vũ khí, biểu tượng cho võ.
3. Dũng : con gà trống chuồng luôn sẵn sàng đánh nhau để bảo vệ đàn của mình và sẵn sàng chí tử, biểu tượng cho dũng khí.
4. Nhân : con gà trống đầu đàn mỗi khi được cho ăn thì luôn gọi bầy của mình đến rồi mới thủng thẳng ăn cùng mà không bao giờ ăn một mình, biểu tượng cho nhân.
5. Tín : con gà trống luôn gáy đúng theo canh giờ bất kể bốn mùa, biểu tượng cho tín.
Đó là ý nghĩa của việc tại sao ngày xưa các cụ chọn gà trống để cúng chứ không bao giờ chọn gà mái.
Tiêu chuẩn chọn gà cúng giao thừa
Theo Tiến sĩ Trần Thị Thu Thủy (Trưởng phòng Giáo dục, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam), con gà trống trong phong tục Việt Nam được coi là con vật quan trọng, báo hiệu điều lành, dữ, đoán định tương lai…Bởi vậy, gà cúng trong đêm giao thừa phải là gà trống hoa, trống mới le te gáy, không tật lỗi, lông màu đỏ hay vàng đỏ, mào đơn thẳng đứng, mỏ vàng, chân vàng và đặc biệt phải chưa đạp mái…tượng trưng với ý nghĩa khoẻ mạnh, tinh khiết. Đó chính là ước mong “mưa thuận gió hoà” của cư dân nông nghiệp.
Con gà thành một nét văn hoá đi liền với tín ngưỡng tôn sùng mặt trời của nghề nông lúa nước. Lâu dần trong phong tục Việt Nam, cúng gà trống hoa thành phong tục của mọi gia đình Việt Nam vào lúc giao thừa.
Theo ông Nguyễn Hùng Vĩ – giảng viên trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn – một nhà nghiên cứu văn hoá dân gian, từ xa xưa, trong văn hoá thờ cúng thần linh, người ta chỉ cần đặt một miếng thịt gà trong mâm cỗ cúng là đủ. Khi cuộc sống con người có điều kiện hơn như ngày nay, người ta mới cúng cả con gà.
Mâm cỗ cúng đêm giao thừa bao gồm: Hương, đăng, trà, nước. Đăng là 2 cây đèn hoặc 2 cây nến để tượng trưng cho Mặt Trăng, Mặt Trời. Nước: phải là nước trong, nước sạch, hoặc có thể dùng một chút rượu.Cũng theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ, lễ cúng đêm giao thừa theo tín ngưỡng dân gian là lễ “trừ tịch”. Vì vậy, lễ cúng thường được diễn ra ngoài trời, trước cửa nhà.
Bên cạnh đó, cần có thêm thịt động vật, thường là thịt lợn hoặc thịt gà. Tuy nhiên, trong văn hoá truyền thống của người Việt, người ta vẫn dùng gà để cúng.
Thêm vào đó, có thể đặt vào mâm lễ những sản vật khác như bánh trưng, bánh kẹo, mứt và hoa tươi.
Mâm cỗ cúng gia tiên cũng vậy. Thường thì các gia đình sẽ tiến hành việc cúng gia tiên vào buổi sáng ngày mùng 1 Tết. Cũng có nơi, ngay trong đêm giao thừa, họ cũng sắp một mâm cơm để tập hợp các thành viên trong gia đình gọi là lễ đoàn viên. Dù mâm lễ cúng có gì đi chăng nữa thì tất cả đều phải sạch sẽ, tinh khiết, không quan trọng là nhiều hay ít. Tuy nhiên, kiệm ước vẫn là điều nên làm. Tiền nhân chỉ cần tấm lòng thành của con cháu là đủ, không cần phải mâm cao, cỗ đầy thì mới được tổ tiên chứng nhận.
Năm Dậu có cúng thịt gà nữa không?
Hiện nay một số người còn dùng tư duy tư biện hiện đại để suy diễn rằng năm Dậu thì không cúng gà vì đã là năm gà thì không cúng gà nữa. Đó là những lí giải tư biện so với nghi lễ xưa.
Trong phong tục Việt Nam, thời hiện đại nhiều gia đình Việt Nam đã không làm nông nghiệp, câu chuyện gà gọi mặt trời không còn được nhiều người biết đến, mà văn hoá ấy bị mờ dần khiến nhiều người không hiểu. Thay vì cúng gà, người ta cúng bằng một khổ thịt vai hay một cái chân giò, những thứ đó chỉ có ý nghĩa vật cúng mà không mang ý nghĩa văn hoá.
